Corpus Christi w tradycji latynoamerykańskiej

Jezus ustanowił świętą Eucharystię, aby stała się sercem Kościoła. (M. Leonia Milito)

Uroczystość Bożego Ciała po raz pierwszy obchodzono w 1246 roku w Belgii, a inspiracją były mistyczne wizje zakonnicy z Liège, błogosławionej Juliany z Retìne. Blisko dwadzieścia lat później, bo w 1264 roku, papież Urban IV upowszechnił ją w całym Kościele. Znaczenie miał tu cud eucharystyczny w Bolsenie, gdzie kilka kropel krwi wypłynęło z Hostii, świadcząc o rzeczywistej obecności Jezusa Chrystusa. 

W liturgii Kościoła katolickiego Boże Ciało przypada w czwartek po uroczystości Trójcy Świętej. Obecnie w wielu krajach, jeśli czwartek nie jest dniem wolnym od pracy, przenosi się je na najbliższą niedzielę. W Polsce jednak nadal obchodzimy uroczystość Corpus Christi w czwartek, przygotowując uroczyste procesje eucharystyczne. Tradycyjnie przygotowuje się cztery ołtarze, przy których odczytywane są odpowiednie fragmenty Ewangelii o tematyce eucharystycznej. Cztery ołtarze symbolizują cztery strony świata. To znak, że Chrystus jest wnoszony do wszystkich dziedzin naszego życia. 

Również w Ameryce Łacińskiej uroczystość Bożego Ciała obchodzona jest w bardzo tradycyjny sposób. Obchodom przewodniczą biskupi i kapłani i towarzyszy im duża liczba wiernych. Są to momenty odnowienia wiary i doświadczenia jedności Kościoła. 

Do Brazylii, bo o niej dziś chciałam opowiedzieć, procesje Bożego Ciała sprowadzili w okresie kolonialnym Portugalczycy. Odbywały się one tutaj już w XVI wieku, praktycznie równolegle z rozprzestrzenianiem się tej tradycji w całej Europie. Stopniowo rozkwitała też tradycja tworzenia dekoracji ulicznych oraz układania z nich różnych symboli. Charakterystyczne dla tego kraju jest przygotowywanie symboli religijnych lub ornamentów roślinnych na ulicach i drogach, po których przechodzi kapłan z Najświętszym Sakramentem. 

Matão

Odwiedziłam miasto, w którym ta uroczystość, podobnie jak przygotowywanie dywanów, odbywa się w sposób szczególnie uroczysty. To Matão, mała gmina w stanie São Paulo. Już od od 1948 roku na uroczystość Bożego Ciała przybywa tu wielu gości, nie tylko katolików, by uczestniczyć w tych religijnych i artystycznych wydarzeniach.

Przygotowywany jest przepiękny dywan, przedstawiający różne sceny biblijne. Są one najpierw rysowane na asfalcie lub ziemi a następnie ręcznie wypełniane różnymi materiałami. W użytku są kolorowe trociny i sól, kawa w proszku, kamienie, piasek, mąka, papiery, tektura, kapsle, kwiaty i inne. Artyści i wolontariusze wykorzystują do tworzenia symboli ponad 70 ton materiałów. Budują w ten sposób kilkukilometrową ścieżkę, którą przejdzie procesja. Ozdobione ulice przyciągają tysiące odwiedzających z najróżniejszych miejscowości. To prawdziwy festiwal wiary i sztuki, mający formę wielkiego plenerowego wydarzenia.

Uroczysta procesja Corpus Christi w Matão odbywa się już po raz siedemdziesiąty czwarty. W tym roku powraca ona w tradycyjnej formie po dwuletniej przerwie spowodowanej pandemią koronawirusa. Temat tegorocznej uroczystości w Matão brzmi: “Eucharystia: droga komunii, uczestnictwa i misji”. Oprócz programu religijnego z celebracjami eucharystycznymi, oprócz ornamentacji wykonanych na ulicach miasta przez wspólnotę katolicką i zdobiących trasę przejścia kapłana niosącego Najświętszy Sakrament, planowane są również atrakcje kulturalne. Wśród nich najważniejsze są koncerty. 

Celebracja Bożego Ciała jest głęboko zakorzeniona w tożsamości mieszkańców Matão. Wydarzenie to ubogaca wszystkich, niezależnie od religii, ponieważ stało się częścią kultury i tradycji miasta. Jednocześnie umacnia duchowe wartości stając się wyzwaniem i zobowiązaniem dla katolików.  

W godzinach popołudniowych po Mszy świętej w kościele pw. Matki Pana Dobrego Jezusa (głównym kościele miasta) rozpoczyna się uroczysta procesja. Wierni idą ozdobionymi ulicami miasta za kapłanem niosącym monstrancję z Najświętszym Sakramentem. Widać tu też solidarność różnych organizacji charytatywnych, jednoczących się na czas przygotowania ulic miasta na procesję Bożego Ciała. 

W tym dniu organizowany jest także jarmark na którym prezentowane są dzieła miejscowych artystów, rękodzielników i twórców ludowych. 

Przygotowania do procesji Bożego Ciała i uczestnictwo w niej są wyrazem wiary, solidarności, ale i ekspresją sztuki i kultury. Jednoczą one wszystkich we wspólnocie chrześcijańskiej, dając świadectwo w dzisiejszym świecie o realnej obecności Jezusa w Najświętszym Sakramencie. 

***

Sięgnij do innych tekstów autorki

Jeśli podoba Ci się nasz portal i chcesz, żeby dalej istniał i się rozwijał możesz nas wesprzeć na PATRONITE.

s. Joanna Dresler, MC

Doktor nauk teologicznych (misjologia, KNS), misjonarka w Ameryce Południowej i Azji, formatorka i wykładowca misjologii.